Kategori: Makaleler

Gürbüz Çocuk Ne Demek? Ekonomik Perspektiften Güçlü Nesillerin Anlamı Kaynakların sınırlı olduğu bir dünyada, her tercih bir vazgeçişi beraberinde getirir. Bir ekonomist için bu gerçek, sadece para piyasalarında değil; toplumun fiziksel, zihinsel ve kültürel yapısında da geçerlidir. “Gürbüz çocuk” kavramı, yüzeyde güçlü ve sağlıklı bir bedeni çağrıştırsa da, ekonomik açıdan bakıldığında çok daha derin bir anlam taşır: verimlilik, yatırım ve sürdürülebilir refahın insan bedeninde somutlaşmış hâlidir. Ekonomik Bağlamda “Gürbüz Çocuk” Tanımı Günlük dilde gürbüz çocuk, “sağlıklı, güçlü, dayanıklı çocuk” anlamına gelir. Ancak bu tanım, ekonomik açıdan yalnızca biyolojik bir durumu değil; bir toplumun üretim gücünün, sağlık yatırımlarının ve geleceğe dönük…

Kâmet Nasıl Verilir? – Namazın “Başlama Düdüğü”ni Mizahla Anlatıyoruz! Bazı konular vardır ki hem ciddi hem komiktir. Kâmet de tam olarak öyle bir şey. Çünkü her gün milyonlarca insan, aynı kelimeleri aynı düzende söyler — ama kimse “bu aslında küçük bir tören” olduğunu düşünmez. Oysa kâmet, namazın “şimdi başlıyoruz arkadaşlar!” diyen bir anonsudur. Yani manevi dünyamızın “maç başlangıcı düdüğü”! Hazırsanız, biraz bilgi, biraz kahkaha ve biraz da içtenlikle kâmetin perde arkasına dalıyoruz. Kâmet Nedir? – Ruhun Hazırlık Anonsu Kâmet, namaz başlamadan hemen önce getirilen kısa ezandır. Namaz için toplanan cemaate “Hadi bakalım, artık başlıyoruz!” demenin manevi biçimidir. Ezan davet eder,…

Güneş Yanığı Ne Kadar Sürer? Güç, İktidar ve Toplumsal Direnç Üzerine Siyasal Bir Okuma Bir siyaset bilimci olarak, her fiziksel olgunun ardında toplumsal bir metafor ararım. Güneş yanığı ne kadar sürer? sorusu da sadece biyolojik bir süreci değil, iktidarın etkisiyle yanmış, geçici ama iz bırakan toplumsal dinamikleri de akla getirir. Tıpkı cildin güneşe fazla maruz kaldığında verdiği tepki gibi, toplumlar da yoğun güç baskısı altında yanar, tepki verir ve iyileşmeye çalışır. Ama her yanık iz bırakır — tıpkı her iktidarın toplum belleğinde bıraktığı iz gibi. İktidarın Işığı: Güneş Gibi Parlayan ama Yakıcı Bir Güç Güneş, yaşamın kaynağıdır; ama fazlası yakar.…

Rüzgârın Dili: Güneyden Esen Hikâyeler Kelimeler bazen bir rüzgâr gibidir; gelir, dokunur, değiştirir. Bir edebiyatçı için rüzgâr, yalnızca doğanın hareketi değil, anlamın yön değiştirmesidir. Her rüzgâr bir hikâye taşır; kimi zaman bir sevdanın serinliği, kimi zaman bir ayrılığın yakıcılığıdır. Peki güneyden esen rüzgâra ne ad verilir? Dil, doğanın lisanını çözmeye çalışırken bu rüzgâra bir isim vermiştir: kıble rüzgârı. Kıble Rüzgârı: Dilin Coğrafyayla Kurduğu Bağ Güneyden esen rüzgâr, Anadolu’nun birçok yerinde “kıble rüzgârı” olarak bilinir. Bu adlandırma, yönün hem coğrafi hem de ruhani anlamını taşır. Kıble, İslam kültüründe yüzünü döndüğün kutsal yön; rüzgâr ise bu yönün nefesidir. Bu yüzden kıble rüzgârı…

Gümüş Balığı Hangi Suda Yaşar? Tarihsel ve Akademik Bir Bakış İnsanlık tarihi boyunca doğayı anlamak, aslında kendimizi anlamanın bir yolu olmuştur. Su, yaşamın hem başlangıcı hem de sürdürücüsüdür; içinde yaşayan her canlı, toplumsal ve ekolojik dengeye dair ipuçları taşır. Gümüş balığı da bu bağlamda yalnızca küçük bir su canlısı değil, aynı zamanda doğanın dayanıklılığını, uyum kapasitesini ve evrimsel sürekliliğini temsil eder. Peki, gümüş balığı hangi suda yaşar? Bu sorunun cevabı, tarihsel süreçler ve günümüzün akademik tartışmaları ışığında düşündüğümüzde, sadece biyolojik değil; aynı zamanda çevresel ve kültürel bir anlam kazanır. — Gümüş Balığının Tarihsel Serüveni Gümüş balığı, bilimsel adıyla Atherina boyeri,…

Emniyet Şeridi Kimler Kullanır? – Bir Psikoloğun Gözünden İnsan Davranışlarının Görünmeyen Şeridi Bir sabah trafiğin içinde ilerlerken, gözüm sol taraftaki emniyet şeridine kayıyor. Siren sesi yok, ambulans yok… Ama orada bir araç var. İçinde oturan kişi, camdan dışarıya bakarken sanki hiçbir şey olmamış gibi rahat. Bu görüntüde beni asıl etkileyen şey, ihlalin kendisi değil, o insanın zihninde olup bitenler. “Ben neden bekleyeyim?” diyen o iç ses… işte psikolojinin tam olarak anlamak istediği yer orası. Bilişsel Psikoloji Perspektifinden: Rasyonelleştirme Sanatı Emniyet şeridini kullanan kişiler genellikle davranışlarını rasyonelleştirirler. Zihin, kendi eylemini haklı çıkarmak için anında bilişsel bir senaryo üretir: “Zaten herkes yapıyor.”,…

E Hesap Cüzdanı Ne İşe Yarar? Tarihin İzinde Dijital Bir Dönüşümün Anatomisi Bir tarihçi olarak geçmişin izlerini sürerken, her dönemin kendine özgü bir kayıt tutma biçimi olduğunu fark ederim. Eski çağlarda taş tabletlere kazınan hesaplar, Orta Çağ’da tüccar defterlerine dönüşmüş, 20. yüzyılda bankaların kalın ciltli cüzdanlarında hayat bulmuştu. Bugün ise bu geleneğin modern mirasçısı karşımızda: E Hesap Cüzdanı. Bu yazı, yalnızca bir bankacılık aracının işlevini değil, aynı zamanda insanlığın “muhasebe” ve “hatırlama” tutkusunun tarihsel serüvenini anlamaya çalışan bir yolculuktur. Geçmişin Kayıt Kültürü: Hatırlamanın Gücü Tarih boyunca insan, unutmamak için kayıt tutmuştur. Mezopotamya’da kil tabletlerdeki borç listeleri, yalnızca ekonomik değil, aynı…

Kaolin Kili Bitkilerde Ne İşe Yarar? Doğa, Adalet ve Eşitlik Arasında Beyaz Bir Köprü Doğayla ilişkimiz sadece bahçemize diktiğimiz domateslerden ya da balkon saksısındaki fesleğenlerden ibaret değil. O ilişki; güç, sorumluluk, adalet ve çeşitliliğin de hikâyesi. Bitkiler için kullandığımız her malzeme —ister bir organik gübre, ister kaolin kili olsun— aslında dünyaya nasıl baktığımızı da yansıtıyor. İşte bu yüzden bugün “Kaolin kili bitkilerde ne işe yarar?” sorusuna sadece teknik bir cevap aramayacağız; onu toplumsal cinsiyet, empati, çözüm ve sosyal adalet merceğinden de okuyacağız. Kaolin Kili Nedir? Doğanın Nötr Gücü Kaolin kili, doğada bulunan alüminyum silikat bazlı beyaz bir mineraldir. Genellikle kozmetikte…

Şunu açık açık söyleyeyim: “Kanserin erken belirtileri nelerdir?” sorusuna tek bir listeyle yanıt verdiğini iddia eden herkes, sizi rahatlatmak için gerçeğin keskin kenarlarını törpülüyor. Erken evrede birçok kanser hiç belirti vermeyebilir; verdiğinde de bu belirtiler genellikle belirsiz ve gündelik hayatın gürültüsünde kolayca kaybolur. Bu yüzden mesele, körü körüne liste ezberlemek değil; bedeni dinlerken kanıtı, bağlamı ve zaman faktörünü birlikte düşünmektir. Tartışalım. Kısa cevap: Erken belirtiler çoğu zaman silik, geçici ve kanser dışı nedenlerle de açıklanabilir. Fakat “alışılmadık ve kalıcı” değişiklikler—özellikle 2–3 haftadan uzun sürenler—doktor görüşünü hak eder. Tarama programları ve düzenli kontroller, belirti listesinden daha etkilidir. Kanserin Erken Belirtileri Nelerdir?…

Ölünün Üzerine Kaç Yıl Sonra Gömülür? Öğrenmenin, Toplumsal Hafızanın ve Saygının Pedagojik Katmanları Bir eğitimci olarak, her yeni konuyu insanın öğrenme serüveniyle ilişkilendirmeyi severim. Çünkü öğrenmek sadece bilgi edinmek değildir; aynı zamanda geçmişle, değerlerle ve kültürel bilinçle bağ kurmaktır. “Ölünün üzerine kaç yıl sonra gömülür?” sorusu ilk duyulduğunda basit bir defin geleneği gibi görünür. Oysa bu soru, öğrenme süreçlerinin nasıl bir toplumsal hafıza üzerinde şekillendiğini, bireyin ölüm ve yaşam kavramlarını nasıl anlamlandırdığını da gösterir. Bu yazıda, konuyu öğrenme teorileri, pedagojik yöntemler ve kültürel-toplumsal etkiler açısından ele alacağız. Çünkü her gelenek, aslında bir öğrenme sürecinin ürünüdür. — 1. Kavramı Anlamak: “Ölünün…